งานประดิษฐ์ตบแต่งด้วยใบตองและดอกไม้ให้เป็นรูปคล้ายดอกบัวบาน ปักธูปเทียน และนิยมตัดเล็บ เส้นผม หรือใส่เหรียญกษาปณ์ลงไปในกระทง แล้วนำไปลอยในสายน้ำ ในวันลอยกระทง ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 สันนิษฐานว่าแต่เดิมเป็นพิธีของพราหมณ์ จัดขึ้นเพื่อบูชาเทพเจ้า 3 องค์ คือ พระอิศวร พระนารายณ์ และพระพรหม ปรากฏเรื่องราวในสมัยสุโขทัย กล่าวถึงการประดิษฐ์กระทงเป็นรูปดอกบัวบาน เพื่อใช้ในพิธีจองเปรียงหรือการลอยประทีป การลอยกระทงเป็นประเพณีที่ผู้คนถือปฏิบัติ ทั้งเพื่อสะเดาะเคราะห์ ลอยความทุกข์โศก เพื่อขอขมาต่อพระแม่คงคา เพื่อสักการะรอยพระพุทธบาทบนหาดทรายที่ริมฝั่งแม่น้ำนัมทามหานที และเพื่อบูชาพระอุปคุตอรหันต์